Makale
Makale
Kenân Rifâî ve Son Dönem Osmanlı Tekke Şiiri: Süreklilik, Yenilik ve Entelektüel Katılım
Ken‘ān Rifā‘ī and the Dynamics of Late Ottoman Sufi Poetry: Continuity, Innovation, and Intellectual Engagement
A. Eylül Yalçınkaya
Yıl 2024, Sayı 2, Sayfalar:87-123
This article examines the poetry of Ken‘ān Rifā‘ī (1867-1950), a late Ottoman sufi bureaucrat, poet, and
musician. It explores Rifā‘ī’s contributions to Turkish Sufi poetry, focusing on his role as a bridge between
the Ottoman Sufi tradition and the intellectual world of the late Ottoman period. In his work, İlâhiyât-ı
Ken‘ân, Rifā‘ī reinterprets traditional Sufi themes such as divine love, dervishhood, and the unity of being
during the socio-political transformations of the Tanzimat and Constitutional eras, developing a voice,
unique to his time. His poetry skillfully combines Sufi metaphysical concepts with contemporary issues
like homeland, freedom, and progress, offering meaningful responses to changing social realities while
preserving the spiritual essence of Ottoman Sufi thought. This study conducts a detailed textual analysis
of İlâhiyât-ı Ken‘ân, positioning Rifā‘ī’s works within their historical and socio-political contexts and
highlighting his ability to engage tradition while addressing the needs of his era. Rifā‘ī emerges not only
as a guardian of Sufi ideals but also as a significant cultural figure, adapting and integrating these ideals
into the contemporary realities of his time.
Bu makale, geç Osmanlı dönemi sufi bürokratlarından, şair ve müzisyen Kenân Rifâî’nin (1867-1950)
şiirlerini incelemektedir. Rifâî’nin Türk tasavvuf şiirine katkıları, onun Osmanlı tasavvuf geleneği ile geç
Osmanlı entelektüel dünyası arasındaki köprü işleviyle ele alınmıştır. İlâhiyât-ı Ken‘ân adlı manzum eserinde
Rifâî, Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinin sosyo-politik dönüşümleri sırasında, ilâhî aşk, dervişlik ve
vahdet-i vücûd gibi temel tasavvufî temaları yeniden yorumlayarak dönemine özgü bir ses geliştirmiştir.
Şiirlerinde, tasavvufî metafizik kavramları vatan, hürriyet ve terakkî gibi çağın meseleleriyle harmanlayarak,
Osmanlı tasavvuf düşüncesinin mânevî özünü korurken, değişen toplumsal gerçeklere anlamlı cevaplar
sunmuştur. Bu çalışma, İlâhiyât-ı Ken‘ân’ın ayrıntılı bir metin analizini yaparak Rifâî’nin eserlerini tarihî
ve sosyo-politik bağlamda konumlandırmakta ve onun şiirlerini hem gelenekle uyum içinde hem de dönemin
ihtiyaçlarına yanıt verecek şekilde anlamlandırmaktadır. Rifâî, şiirleriyle sadece tasavvufî idealleri
korumakla kalmamış, aynı zamanda bu idealleri çağın gerçekleriyle ustaca uyumlandırarak önemli bir
kültürel figür olarak öne çıkmıştır.