Makale
Makale
Şeyh Mustafa Dağıstânî (1824-1909)
Sheikh Muṣṭafā Dagistānī (1824-1909)
Kevser Kıvanç Karataş
Yıl 2023, Sayı 1, Sayfalar:26-40
The land of the Ottomans had witnessed many migration movements. Dagestan and the people of Dagestan
are one of the most oppressed groups under the threat of Russia. In this article, I will touch upon the detailed
biography of a Naqshī-Khālidī sheikh of Senirkent-Isparta who was separated from his family at a very
young age. The short history of the lands of North and South Dagestan is also included in the article. He
was one of the sheiks of Khālidī branch of Naqshbandiyya Sūfī order, which was established by Mawlānā
Khālid al-Baghdādī and the most widespread Sūfī order at that time in the Ottoman lands. This article
will further include Muṣṭafā Dagestānī`s connections with the renowned scholars and Sūfī masters of his
time. While narrating his life story, I will demonstrate the relationships among the Sūfī masters and how
the scholarly life of the intellects intertwined in the first quarter of the 19th century in Western Anatolia as
well. Moreover, this article will encompass recently acquired family archives as sources of his biography
and networks. .
Keywords: Shaykh Muṣṭafā Dagestānī, Dagestan, Senirkent, Naqshbandiyya, Mawlānā Khālid al-Baghdādī
Osmanlı toprakları birçok göç hareketine şahitlik etmiş topraklardır. 19. yüzyılda Dağıstan halkı da Rusya’nın
tehdidi altında inleyen topluluklardan biridir. Bu makalede Isparta, Senirkent’te yaşamış bir Nakşî-Hâlidî
şeyhinin detaylı biyografisi anlatılmış olup, elbette kısa Dağıstan tarihi de ister istemez bu makaleye ilave
edilmiştir. Mustafa Dağıstânî Efendi, Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî tarafından kurulmuş olan ve dönemin en
geniş yelpazeli tarîkati olan Nakşî-Hâlidî şeyhlerinden biridir. Bu makale Mustafa Dağıstânî’nin yaşadığı
devrin meşhur ulemâsı ve meşâyihiyle bağlantılarını da içermektedir. Makalede, bir yandan Şeyh Mustafa
Dağıstânî Efendi’nin hayatı anlatılırken diğer yandan da 19. yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı topraklarında
yaşamış tasavvuf şeyhleri arasındaki ilişkiler ve entelektüellerin iç içe geçmiş ilmi bağlantıları gösterilecektir.
Ayrıca bu makale, Mustafa Dağıstânî’nin hayatı ve bağlantılarına dair aile arşivlerini de kapsamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Şeyh Mustafa Dağıstânî, Dağıstan, Senirkent, Nakşibendiyye, Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî.