Article
Makale
İlâhî Aşkın Poetikası: Mevlânâ’nın Mesnevî-i Maʿnevî’sinde Aşkın Metaforik İfadeleri
The Poetics of Divine Love: Metaphorical Expressions of ʿIshq in Rūmī’s Maѕnavī-i Maʿnavī
Arzu Eylül Yalçınkaya
Year 2025, Issue 1, Pages:101-126
Celâleddîn Rûmî’nin (ö. 672/1273) Mesnevî-i Mânevî’si, hem bilgi aktarmaya hem de hakikatin yapısını aksettirmeye hizmet eden epistemolojik ve ontolojik araçlar olarak işlev gören aşk metaforlarıyla doludur. Bu çalışma, Mevlânâ’nın aşk dilini, ilâhî aşk ve tevhidin tarif edilemez mistik gerçekliklerini ifade etmek ve nefsin tekâmülünü hızlandırmak için nasıl bir araç olarak kullandığını incelemektedir. Mevlânâ’nın şiirsel metaforları -örneğin onun, aşkı, Allah’ın esrarının usturlabına ya da hem Hakk’a giden yol gösterici bir araç hem de benliği yakarak arındıran yakıcı bir aleve benzetmesi gibi- ilâhî aşkın paradoksal doğasını aktarır ki bunun içinde kişiyi mânevî itminâna götüren yoğun iştiyak ve ifna-yı nefs yer alır. Mevlânâ, alegorik anlatılar ve sembolik imgeler aracılığıyla, ruhun Hakk’a doğru yolculuğuna ve aşk yoluyla içsel dönüşümüne dair derin anlamları dile getirir. Bu çalışma, günlük dilin ötesinde olanı ifade etmede metaforun vazgeçilmez rolünü vurgulamayı ve Mesnevî’de aşkın sadece bir tema değil, bilinçli bir pedagojik araç ve tâlibi, ilâhî birliğin tecrübî bilgisine yönlendiren varoluşsal bir ilke olduğunu göstermeyi amaçlamaktadır.